‘Acaba’sı Olmayan İnsanların Rahatlığı - Zülfü Livaneli

‘Acaba’sı Olmayan İnsanların Rahatlığı

Büyük Montaigne “Bana doğru gibi gelen hiçbir fikir yoktur ki aynı zamanda yanlış gibi de gelmesin” demişti.

Çok doğru bir söz bu.

Tabii üstadın kuralına uyarak yanlış olmasını da hesaba katmak gerekiyor.

***

Her insanın doğruları; bakış açılarına, kavrama ve bilgi düzeyinin gelişmesine, önyargılardan kurtulmasına bağlı.

Tepkisel doğrular zamanla yerini analitik doğrulara bırakır.

Ama Montaigne üstadın beş yüz yıl önce söylediği gibi, düşünen insan, her şeye kuşkuyla yaklaşmalıdır.

Düşünmenin temel ahlaki ilkesi sık sık “Acaba?” sorusunu sormaktır. Çünkü her sübjektif doğrunun gerisinde gölgeli, kuşkulu bir alan mevcuttur.

***

Akıllı insanlar sürekli olarak kendi vicdanlarıyla, yargılarıyla ve bilgileriyle hesaplaşırlar. “Ben her şeyi bilmem ama her gün bir şey öğrenirim.” derler.

Mediokr yani benim pek sevdiğim bir deyimle “orta zekâlı” olanlar ise hiçbir şeyi sorgulamazlar. Kamplaşmış taraflardan birine ait olurlar, hayatı bu şekilde algılarlar.

Onlara göre dünya basittir, hiçbir karmaşıklığı yoktur. Her şey siyah-beyaz netliğindedir. Bir taraf yüzde yüz haklı, öteki taraf yüzde yüz haksızdır.

Bazen içinde bulundukları safları değiştirirler, ama dünyayı basit ve mutlak görme alışkanlıkları değişmez.

***

 “Acaba?”sı olmayan insanlar için bu dünyada hiçbir gizem yoktur.

Ne doğum, ne ölüm, ne aşk, ne inanç, ne insan ruhunun karmaşıklığı… Onlar her şeyi bilirler.

Bilmeyenler ise Montaigne, Dostoyevski, Einstein, Nietzsche, İbn Rüşd gibi kafası karışık insanlardır.

Zülfü Livaneli