Ev - Ender Macun

                                                                       Ben daha yokum 'Sizi kendi şehirlerime

                                                                      götürmeliydim' demişti adam. 'Kendi

                                                                      sokaklarıma, çıkmazlarıma, durmadan

                                                                     taşındığım, hiçbirini unutmadığım evlere'. 

                                                                                                    Enis Batur / Fugue IV

Önce tuhaf bir çukur kazarsın ve oradaki büyük boşluğa durup bakarsın. Bir kuyu… Bir boşluk… Çekilmiş bir dişten geriye kalan koca oyuk. Lâkin, boşluk sana bakmaz… Orada kazılan ne ilk çukurdur bu, ne de son. Boşluk orada öyle durur, içine silme yağmur suyu dolar. Boşluk çamurla kardeş, yağmur suyunu hüüp emer, taa diplere, yerkürenin kılcallarına taşır. Sonra yine dolar ve boşalır. İşte bu, dibi ve kenarları taş ve topraktan, kemik ve kiremitten boş havuz, sonradan doğacak olan evin yerleşeceği koca rahimdir. Tam da öyledir yani. Rahmin çeperleri eski yaşanmışlıkları, hayat artıklarını kendinde saklar; sonradan hınzırca kullanmak için saklar. Ev, bu boşluğun ortasında, hızlıca ve sancıyla büyümeye başlar. Adı inşaattır. An be an büyümesini görürsün. Dikine, yanlara… Yanındaki evlere yaslanır. Onlara sarılır. Adı bina olur. İnsan canlısının aksine, ev o kocaman ıslak rahimden cansız beden olarak sessizce doğar. Cansız doğmak nedir, diye sorarsan tam da budur işte… Sonra, evin içi insanla dolmaya başladığında ilk sessiz soluk alıp vermeler de başlar. İnsan o ılık soluğunu eve aheste aktarır.  Ev yavaşça, telaşsız soluk almaya, vermeye başlar. Bu soluk alıp verişleri, eğer dikkatle dinlersen, duyarsın; daha çok da geceleri duyarsın. Ev de içindeki her şey gibi, garip eşyalar topluluğu gibi mesela, düşünüldüğünün aksine, canlıdır artık. Bu gizli bilgi en çok evde yaşayan yaşlı ve tuhaf insanlar ve meczuplar tarafından  bilinir ama zikredilmez hiç. Gecenin bir yarısında yattığı yerden bir hayalet gibi doğrulup bir saat ve üç beş resim asılı duvarlarla hasbıhale girişen, ardından bir sigara tellendiren yaşlı ve meczup insanlar topluluğu ev halkını uzunca bir süre tedirgin eder durur. Sonra onlar da alışırlar bu tekinsiz sohbete. Resimler, saat ve belki de bir takvimle konuşma halleri… Duvarlar kimsenin aklına gelmez. Zaten yorgun, hasbinallah’larla yatıp uyurlar.

Yanlış anlaşılmasın, bir evi ev yapan tek şey insan değildir ki. Evi gerçek bir ev yapan kullanılabilirliğidir. Kullanılabilirliği olmayan ev metruktur. Metruk ev tekinsizdir. Ve asıl gerçek de şudur ki, İnsan evin gelip geçici, tedirgin ve mutsuz olan konuğudur. Malumunuz, bu konukluk hali bazen oldukça kısa, bazen de uzun süreli olur. İnsan ömrünü tek bir evde konuk olarak geçirebileceği gibi bir çok eve de ziyadesiyle, konuk olabilir, ki bu ahir ömründe daha çok rastlanan bir durumdur. Ve, fakat, ev tüm konuklarına şefkatle kucak açmaz. Öyledir. Adam kayırır. İnsan seçer. İstemediğini tez def eder başından. Çirkeftir de. Küfürler savurur, duyamazsınız. Bütün huzursuzlukların kaynağı olarak evdeki başkasını gösterirsiniz, buna ölesiye inanırsınız. Bakmayın masum ve sessiz görünüşüne evin. Arkasından ağlamaz hiçbir şeyin. Kimsenin ardından gözyaşı döktüğü görülmemiş, işitilmemiştir. Oysa ağlama yeteneği de vardır evin. Öyle olduğu söylenir. Ben inanırım buna… Görmüşlüğüm de vardır. İstediğini, istediği zaman buyur eder; birlikte gül gibi geçinip giderler. Ev istemiyorsa, orada kalamazsınız. Kalmayı bırakın, kapısına varamazsınız. Anahtar deliğine eliniz gitmez olur. Pılınızı pırtınızı toplayıp, kaçıp kurtulmak istersiniz. Başınızı derde sokar. Söylemedi demeyin. Belalıdır. Oysa konuklarıyla uyum içinde olan evler pek nadirdir. Yani, diyeceğim o ki, ev kolay kolay beğenmez konuklarını. Asıl efendi, evin ta kendisidir yani. Konuklar gelip geçici… Ev, konuklarını kendi emelleri için bir güzel kullanır da. Bakımını yaptırtır mesela… Boyasını, badanasını, tadilatını, ekleyip çıkartılacak şeyler mesela… Bir veranda, bahçe, kuyu… Süslü püslü bir evse, vay haline içinde yaşayan konuğun. Yetişemez isteklerine… Ah, tabii, bakmayın canlılığına, sonunda ev ölür de. Aynı insan gibi… Miadını doldurunca, durup beklemez, ölür. ‘Ev öldü’ deriz. Demez miyiz? Ben derim mesela. Başka diyen var mı ki? Ev öldü…Ölür ve orada öylece kalır. Biri gelecek de yıkacak. Paslı demirlerini betondan söküp götürecek. Kiremitlerini tek tek ayıklayıp at arabasına yükleyip gidecek… Ya da kendini bir anda ateşe verir ev. Sobayı, elektrikli ocağı falan suçlarsınız. Bir tekme savurursunuz hurda sobaya… Ocağınızı söndüren evin kendisidir oysa. Kendi intiharıyla başkalarını da peşinden götürür. Öyledir. Hayatını böyle cayır cayır da sonlandırabilir. Yazık, yer sarsıntılarını bir doğa olayı olarak görenler ne kadar da yanılıyorlar… Aslında yer sarsıntılarının ne olduğunu burada anlatmak isterdim ama buna yüreğim ve satırlarım el vermez.

Karanlık, izbe, rutubet kokulu bodrumunda, elyaf, demir, çimento, çivi, keser, kiremit ve bilumum malzeme boca edilmiş çatı aralığında, su ve kanalizasyon borularının paslı, ıslak ve bilumum artık, dışkı kokan dolambaçlı yollarında hep aynı iniltiyi duyarsınız. Ev kendi kendiyle konuşur da konuşur. Ev hiç susmaz. Arada dinlenir, sesini soluğunu yavaşlatır ama durmaz.

Bir de şu var, tüm evler dişidir. Evet, dişidir. Rezidansından gecekondusuna, apartmanından müstakiline, tüm evler diyorum. Ve tüm evler, sözüm meclisten dışarı, piçtir. Fakat, şunu da söyleyeyim ki, evlerin de sınırlı bir akrabalık ilişkileri vardır kendi aralarında. Buna da inananlardanım yani. Ölen ve paldır küldür yıkılan bir evin ölü çukurundan, rahminden çıkma yeni yetme ev, ölü evin biricik evladıdır. Biraz değişiktir anasından, zamanedir ama evladıdır işte.  Evler başka başka evlerin ölüsü üzerine kurulur. Yeni evler eski evlerin tekinsiz ruhlarını az çok barındırır da içlerinde. Merdivenlerinin ahşap, alüminyum ve akıl almaz  başka malzemeden tırabzanlarında, buram buram yalnızlık kokan, karanlık asansör boşluklarında, önünden her araba geçtiğinde zangır zangır titreyen balkon demirlerinde, plastik ve yapış yapış pencere pervazlarında hep bir efsunlu iz taşırlar. Bu izler birbirlerini tanır ve gece, el ayak, eş dost çekildiğinde aynı yaşlı insanlar gibi birbirleriyle hasbıhal etmeye başlarlar. Ben duyarım… Başka duyan var mıdır ki?

Ender Macun

endermacun@yahoo.ca