Bütün İsimler - Ayşegül Kalkan

Katılımcı: Ayşegül Kalkan

Tarih: 18 Mart 2017 

Kitap: Bütün İsimler (Jose Saramago) 

Tema: Yalnızlık 

Konu: Don Jose adlı bir memurun meçhul bir kadını arayışı 

Anlatım: Karmaşık

Çağrışım: Bence bu kitapta yalnız bir insanın hayatına anlam katma çabasını okuyoruz. Düşük bir memurun iş yerinde yaşadıkları, tekdüze hayatı ve o hayata belki de anlam katmak için yaptığı ünlü insanların hayatlarını arşivleme çabaları. Romanın asıl hikayesi ise Don Jose'nin yanlışlıkla araya karışan ve ünlü olmayan bir kadının peşine düşmesi ve bu sırada başından geçenler. Nüfus Kayıt Merkez Arşivi müdürü, Don Jose'yi "bir tas çorba getirecek ve çarşafını düzeltecek kimsesi olmadan yalnız yaşayanların hüzün verici kaderine onu terk edemeyeceği" (128) için hastalığı sırasında onunla yakından ilgileniyor. Belki de müdür de kendi hayatına bir anlam katma çabası içinde. Vaftiz anne de o kadar yalnız ki Don Jose meçhul kadını sorduğunda konuşmayı bilerek uzatıyor çünkü konuşacak kimsesi yok. Bir sürü amaçsız insanın, -Don Jose dışında hiç birinin ismini öğrenemiyoruz-, hayat döngüsünde dolanıp durduklarını görüyoruz. "Dünyada hiçbir şeyin anlamı yok"(251) deniyor romanda ve yine de bir mücadele sürüp gidiyor. "Gerçekten de insanı kendisine karşı değil de bir soyutluğa karşı savunması kadar yoran başka bir şey yoktur."(23) Bu soyutluk belki de anlamsızlık ve meçhul kadın da bu anlamsızlığa yeniliyor. "Ruh gerçek büyüklüğünü en büyük sıkıntı anlarında ortaya koyar" (216) diyor yazar yine başka bir yerde. Doğrusu ben kitabın sonunda Don Jose'nin de intihar etmesini bekliyordum, ya da meçhul kadının bir şekilde ölümünde payı olmasını. Ve kitabın sonu da benim için anlamsız oldu, tüm kitap boyunca ben de bir anlam aradım ama sonunda pek de bir şeye ulaşamadım, aynı Don Jose gibi. Godot'u bekledim ama gelmedi. 

Daha önce Jose Saramago'nun Körlük ve Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş adlı kitaplarını da okumuştum. Genel olarak baktığımda yazarın hep hayata farklı bir bakış açısı ile bakmamızı sağladığını düşünüyorum. Körlükte tüm insanlar birden görme yeteneklerini kaybederlerse ne olurun hikayesini okuduk bir yandan da gerçek hayattaki körlüklerimizi düşündük. Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş da yine hayatı ve ölümü sorguladık. Belki de amaç sonucu buldurmak değil de sorgulatmak sadece...